Καθημερινά λαμβάνουμε πληθώρα πληροφοριών σχετικά με την διατροφή και την απώλεια βάρους. Συχνά οι πληροφορίες αυτές αναπαράγονται από μη ειδικούς με αποτέλεσμα να δίδονται λανθασμένες πληροφορίες στο κοινό. Ποίοι είναι λοιπόν οι μύθοι και ποιές οι αλήθειες που σχετίζονται με την διατροφή;

«Το ελαιόλαδο έχει λιγότερες θερμίδες σε σχέση με τα υπόλοιπα έλαια.»

Το ελαιόλαδο σε σχέση με τα υπόλοιπα έλαια έχει την ίδια θερμιδική αξία μιας και όλα τα έλαια είναι λίπη που προσδίδουν 9 θερμίδες ανά γραμμάριο. Ο λόγος που προτιμούμε το ελαιόλαδο σε σχέση με τα υπόλοιπα έλαια είναι λόγω της υψηλής του θρεπτικής αξίας . Το ελαιόλαδο προσφέρει κατά βάση μονοακόρεστα λιπαρά που έχουν θετικές ιδιότητες για την υγεία της καρδίας και βιταμίνη Ε που έχει αντικαρκινική και αντιγηραντική δράση.  Παρόλο που το ελαιόλαδο είναι μια υγιεινή επιλογή για το φαγητό μας θα πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο γιατί 1 κουταλάκι του γλυκού περιέχει  45 θερμίδες.

« Τα προϊόντα ολικής αλέσεως περιέχουν ποιο λίγες θερμίδες σε σχέση με τα αντίστοιχα προϊόντα που δεν είναι ολικής αλέσεως.»

Αυτή η αντίληψη είναι λανθασμένη γιατί τα προϊόντα ολικής αλέσεως προσδίδουν τις ίδιες ακριβώς θερμίδες αλλά έχουν μεγαλύτερη θρεπτική αξία. Πχ  μια φέτα μαύρο ψωμί έχει τις ίδιες θερμίδες με μια φέτα άσπρο ψωμί. Το προϊόντα ολικής αλέσεως  προσφέρουν μεγάλη ποσότητα φυτικών ινών υπεύθυνων για την υγεία του εντέρου και την διατήρηση του ζαχάρου του αίματος σε πιο υγιή και ισορροπημένα επίπεδα και είναι σαφώς πλουσιότερα σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β που βοηθούν στην ομαλή λειτουργία του νευρικού μας συστήματος  και του μεταβολισμού.

« Για να χάσουμε βάρος είναι καλύτερα να καταναλώνουμε μέλι και μαύρη ζάχαρη παρά άσπρη ζάχαρη»

Η μαύρη ζάχαρη προσφέρει τις ίδιες θερμίδες με την άσπρη ζάχαρη αλλά έχει μεγαλύτερη θρεπτική αξία προσφέροντας κάποια ιχνοστοιχεία στον οργανισμό όπως μαγνήσιο, κάλιο και νάτριο. Το μέλι επίσης προσφέρει περισσότερες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία από την άσπρη ζάχαρη που θεωρείται θρεπτικά κενή αλλά και κάτι που δεν γνωρίζουν αρκετοί, αναλογικά με την άσπρη ζάχαρη το μέλι έχει περισσότερες θερμίδες.

«Το γλυκαντικό ασπαρτάμη είναι καρκινογόνος»

Μεγάλοι οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος οργανισμός υγείας υποστηρίζουν ότι η ασπαρτάμη είναι απόλυτα ασφαλής και δεν συνδέεται σε καμία περίπτωση με καρκινογένεση.

Δεν υπάρχουν καλά και κακά τρόφιμα αλλά καλές και κακές διατροφικές συνήθειες. Όλα τα τρόφιμα μπορούν να ενταχθούν στην διατροφή μας φτάνει να καταναλώνονται με μέτρο και φυσικά να γίνονται σωστές επιλογές. Τρόφιμα ιδίων διατροφικών ομάδων μπορεί να παρέχουν τις ίδιες θερμίδες  αλλά κάποια είναι ποιό θρεπτικά από άλλα και παρέχουν βιταμίνες και φυτικές ίνες σημαντικά διατροφικά στοιχεία για τον οργανισμό.

Γενικά, για θέματα που αφορούν την σωστή διατροφή  θα πρέπει να απευθυνόμαστε σε ειδικούς και να εμπιστευόμαστε μελέτες με επιστημονικό κύρος και βαρύτητα.

Γιάννης Κερίμης

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Οι ενεργειακές ή αλλιώς θερμιδικές απαιτήσεις του κάθε ατόμου είναι άμεσα εξαρτώμενες από τέσσερις διαφορετικές παραμέτρους. Οι μεταβολικές μας απαιτήσεις επηρεάζονται από την καθημερινή μας φυσική δραστηριότητα, από τις κινήσεις που κάνουμε μηχανικά, από την θερμογεννετική επίδραση των τροφών, δηλαδή την ενέργεια που χρειάζεται για διάσπαση των τροφών στον οργανισμό και τέλος από το βασικό μεταβολισμό.

Με τον όρο βασικό μεταβολισμό εννοούμε ένα σύνολο χημικών αντιδράσεων εντός του οργανισμού που έχουν ως σκοπό την ομαλή λειτουργία του σώματος μας. Αυτές οι αντιδράσεις πραγματοποιούνται για ένα μεγάλο αριθμό λειτουργιών στον οργανισμό όπως είναι ο μεταβολισμός των κυττάρων, η διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, η ομαλή λειτουργία του γαστρεντερικού σωλήνα, των αδένων κ.α. Για να πραγματοποιηθούν όλες αυτές οι αντιδράσεις στον οργανισμό χρειάζεται ενέργεια και η μονάδα μέτρησης της ενέργειας είναι οι θερμίδες. Όσο πιο έντονες είναι αυτές οι χημικές αντιδράσεις στον οργανισμό τόσες περισσότερες θερμίδες χρειαζόμαστε.

Ο μεταβολισμός μας επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων. Οι άντρες κατά κανόνα έχουν αυξημένο βασικό μεταβολισμό συγκριτικά με τις γυναίκες και συνήθως χάνουν πιο εύκολα βάρος. Επίσης οι άντρες συνήθως έχουν μεγαλύτερο ποσοστό μυϊκού ιστού απ’ ότι οι γυναίκες. Αύξηση μυϊκού ιστού αλλά και γενικά αύξηση σωματικού βάρους επιφέρει και την ανάλογη αύξηση του βασικού μεταβολισμού. Η ηλικία του ατόμου είναι κάτι ακόμη που επηρεάζει το βασικό μεταβολισμό. Κατά την περίοδο ανάπτυξης οι ενεργειακές/μεταβολικές ανάγκες αυξάνονται ενώ μετά τη δεύτερη δεκαετία της ζωής ο μεταβολισμός αρχίζει να μειώνεται κατά 1-2% ανά δεκαετία. Εκτός από το φύλο, την ηλικία, αύξηση σωματικού βάρους, μυϊκής μάζας κ.α ο μεταβολισμός επηρεάζεται και από διάφορες ορμονικές διαταραχές. Κακή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, που έχει σαν συνέπεια την μείωση της ορμόνης θυροξίνη, μειώνει τον μεταβολισμό κατά 40% ενώ σε κατάσταση υπερθυρεοειδισμού, ο μεταβολισμός μπορεί να αυξηθεί έως και 80%. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον μεταβολισμό και τις ενεργειακές μας ανάγκες είναι η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός, η αυξημένη θερμοκρασία του σώματος (πχ πυρετός), το ψυχρό κλίμα, η χρήση καφεΐνης και κάποιες καταβολικές ασθένειες και τραύματα.

Ο μεταβολισμός μας αυξάνεται κυρίως με δυο τρόπους, την άσκηση και την διατροφή. Η φυσική άσκηση μας βοηθά να «καίμε» περισσότερες θερμίδες και προκαλεί την αύξηση του μυϊκού ιστού, γεγονός που επίσης αυξάνει τον μεταβολισμό μας και τις ενεργειακές μας ανάγκες. Διατροφολογικά, καλό θα ήταν να μειώσουμε τα λιπαρά και τους απλούς υδατάνθρακες (ζάχαρη) και να αποφεύγουμε ή να μειώσουμε την κατανάλωση γλυκών, τηγανητών και αλλαντικών. Η διατροφή μας θα πρέπει να αποτελείται κυρίως από λαχανικά, φρούτα σύνθετους υδατάνθρακες (προϊόντα ολικής αλέσεως, πλιγούρι κ.α)  και πρωτεΐνη (ψάρι, κοτόπουλο κ.α). Έρευνες υποστηρίζουν ότι οι πρωτεΐνες αυξάνουν τον μεταβολισμό μας κατά 40%. Καλό θα ήταν να μην αποφεύγουμε γεύματα κατά την διάρκεια της μέρας. Κατανάλωση 5-6 γευμάτων την μέρα αυξάνει τον μεταβολισμό. Όταν ακολουθούμε μια διατροφή για απώλεια βάρους θα πρέπει να έχουμε υπομονή και να μην μειώνουμε υπερβολικά τις θερμίδες που καταναλώνουμε γιατί μακροπρόθεσμα θα έχει αντίκτυπο στον μεταβολισμό μας. Τέλος θα πρέπει να καταναλώνουμε πολύ νερό για αύξηση του μεταβολισμού, της ενυδάτωσης και της αποτοξίνωσης του οργανισμού.

Βασικός τρόπος μέτρησης του βασικού μεταβολισμού γίνεται με την βοήθεια της έμμεσης θερμιδομετρίας. Το άτομο  ξαπλώνει αναπαυτικά και με την βοήθεια μιας μάσκας που είναι ενωμένη με ειδικό μηχάνημα γίνεται μέτρηση των καύσεων που πραγματοποιούνται στον οργανισμό με βάση την αναλογία του οξυγόνου που εισπνέεται και του διοξειδίου του άνθρακα που εκπνέεται.

Γιάννης Κερίμης

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος